Ας πούμε ότι ένα παιδί είναι παχύσαρκο ή υπέρβαρο και παραπέμπεται σε έναν ειδικό για να διαχειριστεί το πρόβλημα του. Συνοδευόμενο συνήθως από τη μητέρα ή τον πατέρα του, τις περισσότερες φορές στην αρχή ξεκινά με ενθουσιασμό. Γρήγορα όμως η πορεία του δεν είναι η αναμενόμενη και τελικά εγκαταλείπει την προσπάθεια.
Τι φταίει; Η αλήθεια είναι ότι το παιδί δεν έχει μεγάλο μερίδιο ευθύνης στην αντιμετώπιση του προβλήματος. Όσο μικρότερη η ηλικία του, τόσο μικρότερο και το μερίδιο ευθύνης που του αναλογεί. Τον μεγαλύτερο ρόλο σε αυτή του την προσπάθεια φαίνεται να κατέχει η οικογένειά του.
Η οικογένεια λειτουργεί σαν ένα ξεχωριστό σύστημα, που ταυτόχρονα όμως αλληλεπιδρά με το περιβάλλον. Το κάθε μέλος της οικογένειας αντιδρά και ανεξάρτητα από τα υπόλοιπα μέλη αλλά και μαζί τους, με αποτέλεσμα να επηρεάζει και να επηρεάζεται το ένα από το άλλο.
Η αλληλεπίδραση μεταξύ των μελών μιας οικογένειας έχει σαν αποτέλεσμα είτε να ενισχύει είτε να αποθαρρύνει την προσπάθεια ενός παιδιού να φτάσει στο στόχο του, δηλαδή να αποκτήσει καλές διατροφικές συνήθειες.
Ένα από τα χαρακτηριστικά της οικογένειας που επηρεάζουν τη διαχείριση του προβλήματος, είναι η προσαρμοστικότητά της σε νέες συνθήκες. Άλλες οικογένειες έχουν άκαμπτες τακτικές που σημαίνει ότι δύσκολα θα προσαρμοστούν στις νέες διατροφικές συμπεριφορές που συστήνονται από τον ειδικό, και άλλες διακρίνονται από μεγαλύτερη ευελιξία και προσαρμόζονται πιο εύκολα σ’ αυτές.
Η υποστήριξη που μπορεί να προσφέρει η οικογένεια στην προσπάθεια του παιδιού, μπορεί να είναι περισσότερο πολύπλοκη απ’ ότι φαίνεται. Για παράδειγμα: μία οικογένεια παραγγέλνει συχνά φαγητό “απ’ έξω” και βάζει σαν στόχο τη μείωση των παραγγελιών σε μία φορά την εβδομάδα. Όμως, αυτό μπορεί να σημαίνει ότι θα πρέπει οι γονείς να μάθουν να ψωνίζουν τα κατάλληλα υλικά για να ετοιμάσουν υγιεινά γεύματα που θα αντικαταστήσουν το φαγητό “απ’ έξω”, ότι θα διαχειριστούν σωστά το χρόνο τους ώστε να προλάβουν, ότι θα έχουν συνεννοηθεί με τα παιδιά τους για το είδος των γευμάτων ώστε να μην δημιουργηθούν άλλα προβλήματα όπως, το παιδί να μη θέλει να φάει το συγκεκριμένο γεύμα. Έτσι, θα πρέπει κατά το σχεδιασμό της παρέμβασης για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας του παιδιού, να συζητιούνται και οι επιπλέον αλλαγές που απαιτούνται και κρύβονται πίσω από αυτές που συστήνονται.
Κάθε οικογένεια προσπαθεί να διατηρεί μια σταθερότητα στον τρόπο λειτουργίας της. Οι νέες διατροφικές τακτικές που συστήνονται στο παιδί, μπορεί να αντιμετωπιστούν ως αλλαγές, που διαταράσσουν αυτή τη σταθερότητα. Έτσι, εμφανίζεται ένα νέο εμπόδιο στην υιοθέτηση μιας διαφορετικής διατροφικής συμπεριφοράς, παράγοντας που θα πρέπει να ληφθεί υπόψη.
Η επικοινωνία μεταξύ των μελών της οικογένειας επίσης παίζει πολύ σημαντικό ρόλο. Όταν τα μέλη δεν μπορούν να επικοινωνήσουν αποτελεσματικά, δύσκολα θα αντιμετωπίσουν το πρόβλημα της παχυσαρκίας του παιδιού σαν ομάδα, και οι διατροφικές συστάσεις μπορεί να μην γίνουν αποδεκτές από όλους, μειώνοντας έτσι τις πιθανότητες επιτυχίας της παρέμβασης.
Το κατά πόσο έχει αντιληφθεί η οικογένεια τη σημασία του προβλήματος της παχυσαρκίας και της αντιμετώπισής του, μπορεί να επηρεάσει τη συνέπεια στις διατροφικές συστάσεις. Επιπλέον, η ψυχολογική κατάσταση των γονιών (άγχος, οικογενειακά προβλήματα) μπορεί να δυσχεράνει την ικανότητά τους να παρέχουν στο παιδί την υποστήριξη που χρειάζεται κατά τη διαδικασία της αλλαγής.
Όπως βλέπουμε, όταν ένα παιδί εγκαταλείπει την προσπάθεια απώλειας βάρους, δε σημαίνει ότι “του αρέσει πολύ το φαγητό” και “δεν μπορεί να συγκρατηθεί”. Οι αιτίες είναι βαθύτερες και για το λόγο αυτό η αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας χρειάζεται να είναι καλά σχεδιασμένη, με στρατηγικές που δίνουν την ανάλογη βαρύτητα στη λειτουργία της οικογένειας σαν σύνολο.
Άρθρο της Βιβής Κατσαρού
Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
