Κατά τον απογαλακτισμό, ο οποίος συνήθως λαμβάνει χώρα μεταξύ του τέταρτου και έκτου μήνα της ζωής, στη διατροφή του βρέφους εισάγονται οι στερεές τροφές, αρχικά σε πολτοποιημένη ή υδαρή μορφή.
Ο εμπλουτισμός αυτός πρέπει να γίνεται σταδιακά και τα νέα τρόφιμα να προσφέρονται μεμονωμένα σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, σύμφωνα πάντα με την καθοδήγηση του εκάστοτε παιδιάτρου. Πιο συγκεκριμένα, συστήνεται κάθε τρόφιμο, όταν το βρέφος έρχεται για πρώτη φορά σε επαφή με αυτό, να προσφέρεται σε μικρή ποσότητα αρχικά και με διαφορά τουλάχιστον μιας εβδομάδας από την εισαγωγή ενός άλλου νέου τροφίμου. Η πρακτική αυτή είναι σημαντική για δύο κύριους λόγους.
Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται:
α) η άμεση αναγνώριση του υπεύθυνου τροφίμου, σε περίπτωση που το βρέφος εμφανίσει αλλεργική αντίδραση, με αποτέλεσμα αυτό να αποκλειστεί, τουλάχιστον προσωρινά, από τη διατροφή του.
β) η ομαλή ωρίμανση των δομών του πεπτικού σωλήνα και η σταδιακή ανάπτυξη και προσαρμογή των μεταβολικών οδών που είναι υπεύθυνες για την πέψη των συστατικών των νέων τροφίμων.
Η περίοδος αυτή θεωρείται κρίσιμη καθώς ταυτίζεται με μια «ευαίσθητη» περίοδο (4ο με 7ο μήνα), κατά την οποία ο άνθρωπος αποδέχεται με μεγάλη ευκολία νέες γεύσεις εμφανίζοντας τις περισσότερες θετικές αντιδράσεις κατά τη δοκιμή τους, φαινόμενο το οποίο στη συνέχεια μειώνεται σταδιακά στο υπόλοιπο της ζωής του. Το γεγονός αυτό μπορεί να ευνοήσει ιδιαίτερα στην εισαγωγή τροφίμων από ομάδες όπως τα φρούτα και κυρίως τα λαχανικά, οι οποίες είναι συνήθως λιγότερο αποδεκτές από τα βρέφη αλλά και τα παιδιά μεγαλώνοντας. Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι η έγκαιρη εισαγωγή λαχανικών και φρούτων (πριν τον 6ο μήνα) οδηγεί σε μεγαλύτερη ποικιλία των τροφίμων αυτών των ομάδων στη διατροφή κατά την παιδική ηλικία. Συνεπώς, οι πρώτες εμπειρίες με τα στερεά τρόφιμα παίζουν σημαντικό ρόλο στη μετέπειτα διατροφή του παιδιού.
Διάφορες μέθοδοι έχουν προταθεί για να αυξηθεί η αποδοχή και κατανάλωση καινούριων τροφίμων από τα βρέφη κατά τον απογαλακτισμό. Η έρευνα σε αυτό τον τομέα έχει αναδείξει την επαναλαμβανόμενη έκθεση σε ένα τρόφιμο ως τον «χρυσό κανόνα» για την αύξηση της αποδοχής του. Πιο συγκεκριμένα, κατά τη βρεφική και νηπιακή ηλικία, η έκθεση σε ένα καινούριο ή μη αρεστό τρόφιμο για 8-10 φορές αυξάνει τόσο την ποσότητα του συγκεκριμένου τροφίμου που καταναλώνεται από το παιδί, όσο και την αρέσκεια προς αυτό. Επίσης, τόσες είναι και οι φορές που το βρέφος θα πρέπει να δοκιμάσει ένα καινούριο τρόφιμο πριν ο γονέας δεχτεί το τρόφιμο αυτό ως μη αποδεκτό από το παιδί, παρ’ όλο που αυτό δεν εφαρμόζεται συνήθως αφού οι γονείς συνήθως εγκαταλείπουν την προσπάθεια την πέμπτη, φορά, κατά μέσο όρο. Θα πρέπει να προσέξουμε ότι η απλή οπτική έκθεση σε ένα τρόφιμο, χωρίς να το δοκιμάσει το βρέφος, μπορεί μόνο να αυξήσει την προθυμία για δοκιμή του τροφίμου αλλά δεν είναι αρκετή για να αυξήσει την κατανάλωση ή την προτίμησή του.
Οι έρευνες έχουν δείξει επίσης ότι όταν τα βρέφη δοκιμάζουν μια ποικιλία διαφορετικών φρούτων και λαχανικών (και σε διαφορετικές υφές δηλ. πολτοποιημένα, πιεσμένα με το πιρούνι, κομμένα σε κομματάκια κλπ) καταναλώνουν μεγαλύτερες ποσότητες αυτών βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα και αποδέχονται ευκολότερα καινούριες γεύσεις από τις αντίστοιχες ομάδες τροφίμων. Επιπλέον, για κάθε κατηγορία τροφίμων (κρέμες, λαχανικά, φρούτα, κρέας) είναι καλό να εναλλάσσονται τα τρόφιμα που προσφέρονται στο βρέφος από μέρα σε μέρα αλλά και από γεύμα σε γεύμα, διατηρώντας το γευστικό του «ενδιαφέρον» αμείωτο. Τέλος, μια ακόμα πρακτική είναι να πολτοποιούνται και να προσφέρονται στο βρέφος τα διάφορα τρόφιμα μεμονωμένα και όχι αναμειγμένα, με σκοπό το βρέφος να συνηθίζει και να αποκτά μνήμη για τη γεύση του κάθε τροφίμου ξεχωριστά, καθώς η ανάμειξη οδηγεί αναπόφευκτα σε αλλοίωση των γεύσεων (π.χ. προσφορά πολτοποιημένου κολοκυθιού ή καρότου ή μπρόκολου και όχι χορτόσουπας που να τα περιέχει σε συνδυασμό).
Συνοψίζοντας, κατά τον απογαλακτισμό:
• Εισάγετε σταδιακά τα νέα τρόφιμα, για τον έλεγχο αλλεργιών και την ομαλή ωρίμανση του πεπτικού συστήματος
• Προσφέρετε λαχανικά και φρούτα νωρίς, πριν τον 6ο-7ο μήνα, ώστε τα βρέφη να συνηθίσουν στην ιδιαίτερη γεύση τους
• Επιμείνετε για τουλάχιστον 8-10 φορές πριν δεχτείτε την απόρριψη ενός νέου τροφίμου από το βρέφος
• Το βρέφος θα πρέπει να δοκιμάζει κάθε φορά τα τρόφιμα που του προσφέρονται, η απλή οπτική επαφή δεν αρκεί
• Εξασφαλίστε στο βρέφος γευστική επαφή με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ποικιλία τροφίμων και υφών
• Διατηρείστε το ενδιαφέρον του παιδιού σας σταθερό εναλλάσσοντας τις γεύσεις ανάμεσα στα γεύματα
• Προσφέρετε τα διάφορα τρόφιμα ξεχωριστά, για να μάθει το παιδί να διακρίνει τις γεύσεις
Άρθρο της Αλεξάνδρας Γεωργίου
Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
